انواع کنترل: کنترل پیشاز عمل
۳۰ آذر ۱۴۰۴ 2025-12-21 13:40انواع کنترل: کنترل پیشاز عمل
انواع کنترل: کنترل پیشاز عمل
بیشتر مدیران زمانی به «کنترل» فکر میکنند که کار خراب شده، هزینه بالا رفته یا مشتری شاکی شده است. این یعنی کنترلِ دیرهنگام.
کنترل پیشاز عمل دقیقاً نقطهٔ مقابل این طرز فکر است: جلوگیری از خطا، قبل از اینکه فرصت خطا ایجاد شود.
کنترل پیش از عمل (Feedforward Control) نوعی از کنترل مدیریتی است که قبل از شروع فعالیت اعمال میشود و هدف آن شناسایی و حذف عوامل بالقوهٔ مشکلساز، پیش از تبدیل شدن به خطا یا انحراف است.
به زبان ساده:
این کنترل نمیپرسد «چه شد؟»
میپرسد: «چه چیزی ممکن است خراب شود؟»
هر فرآیندی سه مرحله دارد:
1. ورودیها (نیروی انسانی، مواد، اطلاعات، منابع)
2. تبدیل (فرآیند اجرا)
3. خروجیها (نتیجه، محصول، عملکرد)
کنترل پیش از عمل مستقیماً روی ورودیها دست میگذارد.
چون اگر ورودی مشکل داشته باشد، انتظار خروجی سالم، توهم است.
نمونههای ورودیهای قابل کنترل:
- مهارت و شایستگی کارکنان
- کیفیت مواد اولیه
- شفافیت اهداف
- استانداردها و دستورالعملها
- برنامهریزی زمان و بودجه
مدیری که اینها را قبل از شروع پروژه تنظیم نمیکند، بعداً هرچقدر هم کنترل حین یا پس از عمل داشته باشد، فقط در حال جبران خسارت است.
مثالهای واقعی از کنترل پیش از عمل
۱. استخدام نیروی انسانی
مصاحبهٔ دقیق، آزمون مهارتی و بررسی سابقه، همگی کنترل پیش از عمل هستند.
اگر نیروی نادرست وارد سیستم شود، بعداً با هزار آییننامه هم درست نمیشود.
۲. آموزش پیش از شروع کار
آموزش ایمنی قبل از ورود به خط تولید، یا آموزش فرآیند فروش قبل از تماس با مشتری، نمونهٔ کلاسیک کنترل پیش از عمل است.
اینجا هدف «اصلاح» نیست؛ جلوگیری از اشتباه است.
۳. استانداردسازی
تعریف چکلیستها، دستورالعملها و معیارهای کیفیت، قبل از شروع عملیات.
اینها به کارکنان میگویند چه چیزی «قابل قبول» است و چه چیزی نیست؛ قبل از اینکه تصمیم اشتباه بگیرند.
کنترل پیش از عمل، نشانهٔ بلوغ مدیریتی است.
مدیری که فقط کنترل پس از عمل دارد، هنوز در سطح «خاموش کردن آتش» مانده است.
محدودیتها و سوءبرداشتهای رایج
بیایید روراست باشیم؛ کنترل پیش از عمل معجزه نیست.
هزینهبر است: آموزش، استانداردسازی و برنامهریزی ارزان نیست.
همهچیز قابل پیشبینی نیست: محیطهای پویا همیشه غافلگیری دارند.
کنترل بیشازحد خفهکننده است: اگر افراط شود، خلاقیت را میکشد.
درنتیجه کنترل باید هوشمندانه باشد، نه وسواسی.
جمعبندی
کنترل پیشاز عمل یعنی:
فکر کردن قبل از اجرا
سرمایهگذاری روی ورودیها
جلوگیری بهجای جبران
سازمانهایی که این نوع کنترل را جدی میگیرند، تصمیمهای منطقیتری میگیرند و وابستگیشان به مدیران کمتر است چون در آنها بحران کمتر پیش میآید.
